Hoeveel kun je nog te weten komen over iemand die 70 jaar geleden verdween? Kun je een gat van drie generaties dichten en na al die tijd nog met iemand meereizen? Om die vragen draait de documentaire ‘De reis van Van Eijsden’ die ik maakte over mijn overgrootvader.
De documentaire gaat over het lot van Gommair van Eijsden, een Dordtse verzetsstrijder die in 1943 op last van de Duitse bezetter werd opgepakt voor het helpen van ondergedoken joden. In de film volg ik zijn reis langs vele concentratiekampen en doe ik, aan de hand van zijn brieven en interviews met oud-gevangenen, nieuwe ontdekkingen over zijn lot. Op elke plek waar hij gevangen zat laat ik een sigaar voor hem achter.
De documentaire is op 1 mei 2016 in première gegaan in Nationaal Monument Kamp Vught. In concentratiekamp Dachau, de plek waar Van Eijsden stierf, is de film vertoond met Duitse ondertiteling. Daarnaast is hij uitgezonden op twee regionale omroepen en bij herdenkingen en evenementen.
Abel Herzberg
Hoeveel kan je nog te weten komen over iemand die 70 jaar geleden verdween? Hoe dicht kan je iemand nog benaderen, zoveel jaren later? Kan je een gat van drie generaties dichten en na 70 jaar nog met iemand mee reizen? Om deze vragen draait de documentaire 'De reis van Van Eijsden'...
De documentaire verhaalt over het lot van Gommair van Eijsden, een Dordtenaar die in 1943 op last van de Duitse bezetter werd opgepakt voor het helpen van ondergedoken joden.
De film is gemaakt door de 34-jarige Rotterdammer Berend Katz. Hij reisde 70 jaar na dato, aan de hand van brieven uit de oorlogstijd, langs alle plekken waar zijn overgrootvader vast heeft gezeten. Katz kwam daardoor onder meer in Scheveningen, Vught, Natzweiler en Dachau. Telkens laat Katz een sigaar en een portretfoto achter, ter nagedachtenis aan zijn familielid.
De documentaire brengt de barre omstandigheden waarin Van Eijsden zich bevond pijnlijk duidelijk in beeld. Daarbij wordt gebruik gemaakt van archiefbeelden, maar ook van interviews met twee overlevende kampgevangenen. De 93-jarige Jan de Vaal en 92-jarige Ernst Sillem vertellen in de film onder meer over de wreedheden van de kampbewaarders, het gebrek aan eten en contact met familie en over de dwangarbeid die ze hebben moeten verrichten.
De film ontstond vanuit de behoefte van Katz om meer te weten te komen over het lot van zijn overgrootvader. ‘Het is een poging drie generaties te overbruggen en de werkelijke gebeurtenissen in beeld te brengen’, zegt Katz, die de documentaire maakte in samenwerking met het Vlaardingse designbureau b-creative.
Door het lot van één man in beeld te brengen, krijgt de geschiedenis een gezicht. ‘Miljoenen doden, duizenden transporten en honderden concentratiekampen: het is makkelijk om te vervallen in de abstractie van de grote getallen. Dit verhaal geeft een van slachtoffers zijn gezicht terug: en verzetsman die zijn leven waagde en verloor.’
Volgens Katz is het een zwaar verhaal om te vertellen. ‘Maar het is van groot belang dat we het blijven vertellen. Daardoor vergeten we de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog niet en blijven we alert op het voorkomen van dit soort excessen in de toekomst.’
Een film van Berend Katz. Een productie van b creative agency. Mede mogelijk gemaakt door de Gemeente Rotterdam en de J.E. Jurriaanse stichting.
